محبوب‌ترین معلمی که در دوران تحصیل داشتید را به خاطر بیاورید. اکنون معلمی را به یاد بیاورید که اصلا دوست نداشتید در کلاس‌هایش شرکت کنید. تفاوت این دو فرد در چیست؟ اکثر افراد معلم محبوبشان را به این خاطر دوست دارند که اخلاق خوب داشته، خوش‌برخورد بوده و می‌دانسته که چطور باید با دانش‌آموزان برخورد کند. همین مقایسه ساده تاحدودی اهمیت استفاده از مهارت نرم در تدریس زبان و سایر درس‌ها را نشان می‌دهد.
وقتی معلم‌ها تدریس را یاد می‌گیرند، کم‌تر به تقویت مهارت‌های نرم می‌پردازند. آن‌ها معمولا به این فکر می‌کنند که در طول دوره چه مطالبی را باید آموزش بدهند. مهارت‌های نرم روی چگونگی آموزش مطالب و نحوه رفتار با زبان‌آموزان تمرکز دارد. در این مقاله بررسی می‌کنیم مهارت‌های نرم چه هستند و برای تدریس زبان به کدام یک از این توانمندی‌ها نیاز است.
مهارت نرم چیست؟
مهارت‌های نرم توانمندی‌های هستند که اندازه‌گیری نمی‌شوند. به عنوان مثال یک مدرس زبان می‌تواند با دریافت مدرک TTC اثبات کند که صلاحیت تدریس زبان را دارد، اما برای اثبات هوش هیجانی بالایی یا توانایی مدیریت زمان، نمی‌تواند گواهینامه‌ای دریافت کند و این ویژگی را نشان دهد. میزان مهارت‌های نرم یک مدرس زبان از موفقیت او در کلاس‌های درس و نتیجه‌ای که در پایان دوره‌ها به دست می‌آورد، مشخص می‌شود.
بخشی از مهارت‌های نرم ذاتی هستند و بخشی از آن‌ها اکتسابی. با تکرار و تمرین می‌توانید این توانمندی‌ها را یاد بگیرید و از آن‌ها در کلاس‌هایتان استفاده کنید. به یاد داشته باشید که استفاده از مهارت‌های نرم باعث می‌شود زبان‌آموزان بهتر با شما ارتباط برقرار کنند، از کلاستان لذت ببرند و مطالب را بهتر یاد بگیرند.
مهارت‌های نرم ضروری برای مدرسان زبان
مهارت‌های نرم بسیار متنوع هستند. شما در تعامل با دانش‌آموزان متوجه می‌شوید که به چه مهارت‌های نرمی نیاز دارید. ما در این بخش لیستی از ۱۱ مهارت نرم ضروری برای مدرسان زبان را ارائه می‌دهیم و درباره هرکدام از این مهارت‌ها توضیح خواهیم داد.
۱. رهبری
یک معلم خوب پیش از هرچیز باید توانایی مدیریت کلاس درس را داشته باشد. مدیریت کلاس درس یعنی زبان‌آموزان از قوانین تعیین‌شده توسط معلم پیروی کنند و وظایفی که به آن‌ها محول می‌شود را انجام دهند.
یک مدرس زبان حتی گاهی باید والدین را هم رهبری کند. او باید برای والدین توضیح دهد که در طول دوره آموزشی، چه هدفی را دنبال می‌کند، چه برنامه‌هایی برای دستیابی به هدف دارد و والدین برای دستیابی به این هدف باید چه کارهایی انجام دهند.
مهارت رهبری برای زمانی که ارتقای شغلی می‌گیرید هم کاربرد دارد. وقتی رتبه بالاتری می‌گیرید، احتمالا مدیریت سایر مدرسان زبان یکی از مسئولیت‌های شماست و برای انجام این مسئولیت باید مهارت رهبری و مدیریت داشته باشید. معمولا سوپروایزرها و مدیران آموزشگاه‌های زبان مدرسانی هستند که به مرور زمان ارتقای شغلی گرفته‌اند.
۲. ارتباط‌سازی
احتمالا شما هم مدرس‌هایی را می‌شناسید که دانش زیادی دارند، اما نمی‌توانند این دانش را به زبان‌آموزان انتقال دهند. این ضعف آن‌ها به نداشتن مهارت‌های ارتباطی برمی‌گردد. با مهارت‌های ارتباطی می‌توانید زبان‌آموزان را بهتر بشناسید و بر اساس این شناخت، بهترین روش انتقال مفاهیم و مطالب به آن‌ها را پیدا می‌کنید.
ارتباط‌سازی یک بخش غیرکلامی هم دارد که کم‌تر به آن توجه می‌شود. این مهارت به زبان بدن شما برمی‌گردد. به عنوان مثال وقتی زبان‌آموز به سوالی درست جواب می‌دهد، به جای اینکه به او بگویید کارش خوب بوده، تنها کافی است یک لبخند به او بزنید. این یک ارتباط غیرکلامی است که تأثیر زیادی روی زبان‌آموز می‌گذارد و بدون اینکه واژه‌ای رد و بدل شده باشد، بین شما صمیمیت ایجاد می‌کند.
۳. مالتی تسکینگ
مالتی تسکینگ به معنی توانایی انجام چند کار به صورت هم‌زمان است. اگر تجربه تدریس دارید، احتمالا می‌دانید این مهارت نرم برای تدریس زبان تقریبا در هر جلسه کلاس کاربرد دارد. به عنوان مثال وقتی در حال تدریس هستید، باید مطمئن شوید که زبان‌آموزان درس را متوجه می‌شوند، متمرکز هستند و اگر سوالی دارند، به جوابشان می‌رسند.
۴. نظم و مدیریت زمان
مدیریت زمان یک مهارت نرم بسیار مهم است که با وقت‌شناسی آغاز می‌شود. برای مدیریت زمان باید در ساعت مقرر در کلاس حاضر شوید و برای تمام زمانی که در کلاس هستید، برنامه داشته باشید. البته منظور ما این نیست که در تمام طول جلسه تدریس کنید؛ حتی اگر قرار است در طول کلاس سرگرمی داشته باشید یا چند دقیقه به زبان‌آموزان استراحت بدهید، برای آن برنامه‌ریزی کنید.
مدیریت زمان هم در طول هر جلسه اهمیت دارد و هم در طول ترم. بعضی از مدرسان زبان بخاطر نداشتن این مهارت نرم نمی‌توانند درس‌ها را تا پایان ترم به انتها برسانند. در نتیجه در جلسات آخر برای جبران زمان از دست رفته در ابتدای ترم مجبور می‌شوند سرعت تدریس را بیشتر کنند و این مسئله بازدهی زبان‌آموزان را پایین می‌آورد.
۵. صبر و تاب‌آوری
تدریس شغل طاقت‌فرسایی است و برای موفقیت به تاب‌آوری نیاز دارد. در طول هر ترم ممکن است چند زبان‌آموز با اخلاق‌های متفاوت حضور داشته باشند. مثلا ممکن است حرف‌شنوی نداشته باشند، بازیگوشی کنند یا کارهایی که باید را انجام ندهند. مدرسانی که در زمینه تدریس زبان به کودک و نوجوان فعال هستند، بیشتر این موارد را تجربه می‌کنند. برای کنترل این دسته از زبان‌آموزها و آموزش به آن‌ها باید صبور بمانید و تاب‌آوری بالایی داشته باشید.
بیایید با یک مثال صبر و تاب آوری را بیشتر توضیح دهیم. زبان‌آموزی را تصور کنید که بعد از چند بار توضیح درباره یک مطلب، هنوز آن را یاد نگرفته است. مدرس حرفه‌ای باید تاب آوری داشته باشد و بدون اینکه عصبی شود یا واکنش تندی نشان دهد، شیوه جدیدی برای آموزش درس به او پیدا کند و تا زمان یادگیری او صبور باشد.
۶. خلاقیت
خلاقیت در تدریس یکی از عناصری است کلاس شما را برای زبان‌آموزها جذاب می‌کند. وقتی درس برای زبان‌آموزها جذاب باشد، در ذهنشان می‌ماند، آن را عمیق‌تر یاد می‌گیرند، ذهنشان با مطالب درگیر می‌شود و بازدهی بیشتری خواهند داشت.
۷. هوش هیجانی
وقتی هوش هیجانی بالایی دارید، می‌توانید احساساتتان را بشناسید و آن‌ها را مدیریت کنید. زبان‌آموزان ممکن است احساسات مختلفی را به شما منتقل کنند، گاهی باعث عصبانیت شما می‌شوند، گاهی خوشحالتان می‌کنند و حتی گاهی هم شما را آزار می‌دهند. وقتی هوش هیجانی بالایی دارید، متوجه می‌شوید در هر لحظه چه احساسی دارید و آن را مدیریت می‌کنید.
زبان‌آموزان معمولا به معلم‌هایی که هنگام عصبانیت فریاد می‌زنند یا واکنش‌های عصبی نشان می‌دهند، علاقه‌ای ندارند و از آن‌ها به مدیران گلایه می‌کنند. در مقابل، مدرسانی که خشمشان را کنترل می‌کنند و در طول کلاس مثبت و خوش‌اخلاق هستند، طرفداران بیشتری دارند و زبان‌آموزان با اشتیاق در کلاسشان حاضر می‌شوند.
۸. حل مسئله
تدریس زبان با چالش‌های مختلفی همراه است و مدرسان باید ذهنی آماده برای حل این چالش‌ها داشته باشند. به عنوان مثال ممکن است زبان‌آموزان درسی که آموزش داده‌اید را متوجه نشوند و حتی با تکرار هم مفهوم را یاد نگیرند. در این صورت باید متوجه شوید علت عدم یادگیری زبان‌آموز چیست و چطور می‌توانید این مشکل را حل کنید. شاید حتی لازم باشد از استراتژی جدیدی برای تدریس استفاده کنید و درس را به شیوه‌ای دیگر ارائه دهید.
۹. انعطاف‌پذیری
دنیا با سرعت زیادی در حال تغییر است و مشاغل بروزرسانی می‌شوند. زبان یکی از درس‌های مدرن است و مدرسان زبان بیش از هر معلم دیگری به مهارت نرم انعطاف‌پذیری نیاز دارند. انعطاف‌پذیری یعنی تغییراتی که در شیوه‌های تدریس و حتی محتواهای آموزشی ایجاد می‌شود را بپذیرید و با آن همراه شوید.
به عنوان مثال پس از شیوع کرونا، آموزش مجازی رواج پیدا کرد و هنوز هم بسیاری از مدرسان از این روش برای برگزاری کلاس زبان استفاده می‌کنند. انعطاف‌پذیری یعنی شما هم در مواقع نیاز، کلاس مجازی برگزار کنید و حتی از دیجیتال مارکتینگ برای بازاریابی و دسترسی به زبان‌آموزان بیشتر بهره ببرید.
۱۰. همدلی
هر زبان‌آموزی که سر کلاس شما می‌نشیند، داستان زندگی خودش را دارد که ممکن است روی تمرکز او در کلاس تأثیر داشته باشد. شما با مهارت همدلی می‌توانید زبان‌آموزها را درک کنید و یک معلم دلسوز باشید. فراموش نکنید که زبان‌آموزان شما برای اولین بار است که این مطالب را یاد می‌گیرند؛ پس طبیعی است که گاهی دیر متوجه شوند یا تمرکز نداشته باشند. همراهی و همدلی شما به آن‌ها کمک می‌کند درس را زودتر یاد بگیرند و با اشتیاق در کلاستان حاضر شوند.
۱۱. مهارت تصمیم‌گیری و تفکر سریع
در کلاس درس گاهی اتفاقات غیرمنتظره رخ می‌دهد و شما باید خیلی سریع موقعیت را تحلیل کنید و درباره آن تصمیم بگیرید. یک مثال ساده زمانی است که زبان‌آموز سوالی از شما می‌پرسد که پاسخ آن را نمی‌دانید. مدرسی که مهارت تصمیم‌گیری و تفکر سریع دارد، به جای مضطرب شدن، اعتراف می‌کند که پاسخ را نمی‌داند. حتی ممکن است این پرسش را به موضوعی برای تحقیق تبدیل کند.
کلام آخر
در این مقاله ۱۱ مهارت نرم برای تدریس زبان را توضیح دادیم. یادگیری و استفاده از این مهارت‌ها کار سختی نیست. مهارت‌های نرم در تدریس زبان، وجه تمایز شما با سایر مدرسان هستند. این مهارت‌ها قابل یادگیری هستند؛ با تکرار و تمرین می‌توانید آن‌ها را به یک عادت تبدیل کنید و به معلم زبان محبوب زبان‌آموزان تبدیل شوید.
