در آموزش مجازی، درگیر کردن دانشجویان با مبحث درس و ایجاد انگیزه برای یادگیری مهم‌ترین بخش کار مدرسان است. یکی از استراتژی‌های موثر برای دستیابی به این هدف، استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش مجازی است. گیمفیکیشن یعنی درس را به شیوه‌ای بازی‌وار به دانشجوها ارائه دهید و ذهنشان را در فرایند یادگیری با بازی درگیر کنید. در این مقاله ۱۴ نکته برای استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش مجازی را بیان می‌کنیم تا با استفاده از آن‌ها کلاس‌هایی جذاب‌تر با بازدهی بهتر برگزار کنید.
۱. مشخص کنید از آموزش مجازی چه هدفی دارید
گیمیفیکیشن قرار است محتوای آموزشی شما را به شیوه‌ای موثرتر به دانشجویان انتقال دهد، نه اینکه عامل حواس‌پرتی آن‌ها باشد. پس ابتدا باید هدفی که در فرایند آموزش دنبال می‌کنید را مشخص کنید و بعد از آن از عناصر گیمیفیکیشن برای دستیابی به این هدف بهره ببرید. گیمیفیکیشن فقط برای سرگرمی نیست و هدف اصلی آن آموزش دانش و مهارت به دانشجویان است.
۲. بازی‌هایی مناسب برای مخاطبان خود در نظر بگیرید
شناخت علاقمندی‌ها و انگیزه‌های گروه هدف شما اهمیت بسیاری برای استفاده درست از گیمیفیکیشن دارد. بازی‌هایی که برای آموزش به کودکان ۵ تا ۸ سال جذاب است، گروه سنی ۱۳ تا ۱۶ سال را جذب نمی‌کند. به عنوان مثال اگر مدرس زبان کودک هستید، می‌توانید با زبان‌آموزانتان یک نمایش کودکانه به زبان انگلیسی اجرا کنید. یا به عنوان مثالی دیگر برای استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش مجازی زبان نوجوانان نیز می‌توانید سناریوهای واقعی مثل حضور در یک رستوران را در نظر بگیرید و از آن‌ها بخواهید این سناریو را اجرا کنند.
۳. از ابزارهای مناسب استفاده کنید
گیمیفیکیشن کار سختی نیست، اما برای استفاده از آن باید از ابزار مناسب استفاده کنید. بعضی از متداول‌ترین ابزارهای گیمیفیکیشن عبارت است از:
- داستان‌سرایی
- سیستم امتیازدهی
- آزمون
- مسابقه
ابزارهایی را انتخاب کنید که با اهداف شما از آموزش بیشترین مطابقت را دارند. ترکیب مناسب ابزارها هم یادگیری را برای دانشجوها جذاب‌تر می‌کند و هم بازدهی آموزش را بالا می‌برد.
۴. به دانشجوها بازخورد دهید
در فرایند گیمیفیکیشن باید به دانشجوها لحظه‌ای بازخورد بدهید. این بازخورد می‌تواند تشویق برای پاسخ صحیح، پاداشی مثل نمره اضافه یا تعریف از فرایند پیشرفت دانشجو نسبت به بازی‌های قبلی باشد. ارائه بازخورد به موقع باعث می‌شود دانشجوها از روند پیشرفتشان اطلاع داشته باشند و باانگیزه بمانند.
۵. بازی‌ها را با قوانین مشخص اجرا کنید
در هر بازی باید سیستم امتیازدهی مشخص باشد. شرکت‌کنندگان باید بدانند چطور امتیاز می‌گیرند و در چه صورت برنده خواهند بود. شفافیت در گیمیفیکیشن تعامل افراد را افزایش می‌دهد و احتمالا دانشجوهای بیشتری را برای شرکت در بازی‌ها ترغیب می‌کند.
۶. کار تیمی هم به اندازه رقابت اهمیت دارد
رقابت کردن، کسب امتیاز بیشتر و برنده شدن به برخی از افراد انگیزه می‌دهد و با این انگیزه، بهتر یاد می‌گیرند. در مقابل، گروهی از افراد رقابت‌جو نیستند؛ آن‌ها ممکن است از همکاری و کار تیمی بیشتر لذت ببرند. پس بعضی از بازی‌ها را به صورت گروهی اجرا کنید تا به علاقمندی‌های همه دانشجویان اهمیت داده باشید.
۷. حس پیشرفت را به دانشجوها انتقال دهید
انسان‌ها وقتی متوجه می‌شوند در مسیر یادگیری پیشرفت داشته‌اند، انگیزه بیشتری می‌گیرند و بیشتر تلاش می‌کنند. ایجاد حس موفقیت در دانشجوها یکی از نکته‌های مهمی است که در فرایند استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش مجازی باید به آن توجه داشته باشید. شما می‌توانید با ارائه بازخورد، امتیازدهی یا ارائه پاداش این حس را به دانشجوها منتقل کنید.
۸. گیمیفیکیشن در آموزش مجازی باید با چالش و لذت همراه باشد
بازی‌های خسته‌کننده‌ای که حوصله دانشجوها را سر می‌برند، نه تنها بازدهی را بیشتر نمی‌کنند، بلکه تعامل دانشجوها را هم کاهش می‌دهند. بعضی از مدرسان برای استفاده از گیمیفیکیشن معماهای سخت و چالش برانگیزی مطرح می‌کنند که دانشجوها برای حل آن‌ها مجبور می‌شوند مدت زیادی فکر کنند و در نهایت، فقط تعدادی از آن‌ها به جواب می‌رسند. این کار حوصله دانشجوها را سر می‌برد. بازی‌هایی که انتخاب می‌کنید باید تاحدی چالش داشته باشند تا تفکر انتقادی مخاطبانتان را درگیر کنند، اما سختی بیش از حد نتیجه معکوس می‌دهد و لذت بازی را از بین می‌برد.
۹. از داستان و سناریوهای واقعی استفاده کنید
دانشجوها معمولا با داستان‌ها ارتباط برقرار می‌کنند و از داستان‌ها یاد می‌گیرند. وقتی آموزش‌ها را به شیوه‌ای کاربردی در دنیای واقعی ارائه می‌دهید، دانشجوها با مطالب ارتباط برقرار می‌کنند و یاد می‌گیرند. به عنوان مثال زبان‌آموزانی که برای یادگیری مکالمه در کلاس زبان شرکت می‌کنند، می‌توانند مکالمات متداولی که در دنیای واقعی به صورت روزمره پیش می‌آید را به زبان انگلیسی تمرین کنند.
۱۰. مطمئن شوید همه دانشجوها می‌توانند در بازی‌ها شرکت کنند
بعضی از بازی‌ها محدودیت‌هایی دارند که مدرسان باید به آن توجه داشته باشند. به عنوان مثال اگر در کلاس شما یک دانشجو با معلولیت جسمی حضور دارد، نباید از گیمیفیکیشن‌هایی که به فعالیت فیزیکی نیاز دارند، استفاده کنید. ابزارهایی که در بازی به کار می‌رود، پلتفرمی که بازی در آن اجرا می‌شود و محتوای بازی باید برای دانشجویان شما مناسب و قابل دسترسی باشد.
۱۱. گیمیفیکیشن را با ارزیابی و تحلیل داده‌ها ادامه دهید
شاید برای اولین بار، استفاده از گیمیفیکیشن سخت باشد و ندانید دقیقا چه بازی‌هایی دانشجوهای شما را بیشتر با فرایند یادگیری درگیر می‌کنند؛ اما از دفعات بعدی با ارزیابی بازخوردها و میزان مشارکت دانشجوها، می‌توانید بازی‌های بهتر و موثرتری انتخاب کنید. از داده‌هایی که در فرایند گیمیفیکیشن به دست می‌آورید برای ارزیابی عملکرد دانشجوها استفاده کنید. با توجه به اطلاعاتی که در فرایند بازی درباره دانشجوها به دست می‌آورید، می‌توانید برای ایجاد تجربه بهتر در گیمیفیکیشن بهترین تصمیم‌ها را بگیرید.
۱۲. از دانشجوها بازخورد بگیرید
در بازه‌های زمانی منظم از دانشجوها درباره گیمیفیکیشن‌های اجراشده بازخورد بگیرید. نظرات آن‌ها به پیشرفت فرایند آموزش مجازی با گیمیفیکیشن کمک می‌کند. با بازخوردهایی که می‌گیرید، ایده‌های تازه‌ای به ذهنتان می‌رسد و می‌توانید برای دستیابی به عملکرد بهتر، بازی‌ها را بروزرسانی کنید.
۱۳. از طراحی موبایل فرندلی استفاده کنید
بسیاری از دانشجوهای شما با موبایل یا تبلت در کلاس شرکت می‌کنند. بنابراین در طراحی عناصر گیمیفیکیشن علاوه بر دسکتاپ، باید موبایل و تبلت را هم در نظر بگیرید و یک طراحی ریسپانسیو (واکنشگرا) داشته باشید تا دانشجویان بتوانند با این دستگاه‌ها به راحتی از محتوای گیمیفیکیشن شما استفاده کنند. به عنوان مثال اگر در انتهای مسابقه یک جدول امتیاز با چندین ستون دارید، توجه داشته باشید که عرض جدول شما از عرض موبایل بیشتر است و حتما باید آن جدول به صورت ریسپانسیو طراحی شود.
کلام آخر
با استفاده از این نکات می‌توانید به بهترین شیوه از گیمیفیکیشن در آموزش مجازی استفاده کنید و برای دانشجوها خاطرات خوبی از یادگیری بسازید. وقتی دانشجوها از یادگیری لذت می‌برند، عملکردشان به بالاترین سطح می‌رسد و بهترین نتایج را به دست می‌آورند. گیمیفیکیشن هم لذت یادگیری را بیشتر می‌کند و هم باعث ماندگاری بیشتر آموزه‌ها در ذهن دانشجویان می‌شود. استفاده از بازی در آموزش یک راهکار پویا و موثر برای پاسخگویی به نیازهای دانشجویان در آموزش مجازی است.
